تأثیر رابطه ساختار- کارگزار بر دوقطبی شدن جامعه در انقلاب اسلامی ایران

انقلاب اسلامی ایران به مثابة یک دگرگونی بنیادین در حکم نقطة عطفی تاریخی قلمداد می شود. نقطة ثقل شکل­گیری انقلاب را می­توان دوقطبی شدن جامعه در سالهای پایانی حکومت پهلوی دانست؛ به گونه­ای که تمامی مردم ایران از هر گروه، قومیت و طبقه­ای به صورت متحد در برابر رژیم شاهنشاهی ایستادند. مسألة اصلی مقالة حاضر، بررسی میزان تأثیر رابطة ساختار- کارگزار بر دوقطبی شدن فضای جامعه در آستانة انقلاب اسلامی است. فرضیة این مقاله آن است که فعال شدن شکافهای اجتماعی تنها منجر به پدید آمدن یک جامعة مدنی گسیخته شد که صرفاً پتانسیل اعتراض­های خُرد، پراکنده و کوتاه­مدت را داشت. عامل اصلی دوقطبی شدن فضای جامعه را نقش عاملیت کارگزار باید دانست. آنچه عامل همگرایی و اجماع همة نیروها و طبقات اجتماعی به عنوان انقلابیون معترض برای تغییر رژیم شد، رهبری امام خمینی و طرح ایدئولوژی تشیع توسط ایشان بود.